Columns Hans van den Berg: 2008

In deze maand gaan ze weer met duizenden over de toonbank: de garantiebewijzen. Een sinterklaascadeau of iets voor onder de kerstboom, een beetje een present vraagt om een garantiebewijs van een jaar, of langer! Bij aankoop van een mobieltje of een wasmachine of een nieuw ledikant, een auto, of wat dan ook, je kunt er op rekenen dat men instaat voor de kwaliteit van het product, en dat men dat nog eens bevestigt op papier! Vroeger kreeg je, als je iets kocht, veelal een officieel papier dat je goed moest opbergen, voor het geval er toch iets ging haperen aan het apparaat, in de gestelde termijn.

Nu moet vaak de minieme kassabon als enig bewijs dienen voor garantie, met het risico dat men dat zoekraakt, en geen enkele aanspraak of recht op gratis vervanging of reparatie meer heeft!

Trouwens, garantie staat in deze onrustige tijden toch al heel hoog genoteerd! De spaar-gelden bij de wankelende banken in ons land, en daarbuiten, beleefden barre tijden, en nog! Tot veler genoegen heeft onze regering toegezegd dat onze spaarcenten tot € 100.000 ‘altijd’ zullen worden terugbetaald, als is het niet door de bank, dan wel door het rijk! En dat was voordien maar € 20.000, dus door dit verkregen recht zijn heel veel spaarders gerustgesteld geworden, voorlopig!

Bovendien, wat betekent garantie hebben, een recht hebben, in de tijd waarin wij nu leven?

Wat een raar woordje eigenlijk, vind je niet, voor een onderwerp? Het is ook wel een bijzonder woordje met veel inhoud; het woordenboek kent het wel veertien betekenissen toe, en het komt alleen maar in Nederland voor, in Vlaanderen spreekt men van ‘schoon’! Maar schrik niet, ik gebruik maar één betekenis, die van schoon, fraai, mooi, heel mooi, enzovoort.

En dan zit ik toch weer opnieuw in de actualiteit van deze dagen, de komende feestdagen, de dagen van goed voor de dag komen, er goed uitzien, de mooi-zijn dagen! Ook mooi zijn in ons dóén, elkaar van alles geven, het béste wensen, even de dagen doorbreken met licht, kleur, met mooi!

Je kent het woordje wellicht; het is Latijn en in het Grieks schrijf je het als Öidè, en in het Nederlands staat het voor ‘lofdicht’, ‘een lyrisch gedicht waarin een verheven onderwerp wordt bezongen’, zo legt het woordenboek het uit.

In de week die voorbij ging moest ik daar aan denken, bij het lezen van kranten, waar in commentaren en columns, bij voorbaat, in alle toonaarden en superlatieven, lof aan Obama werd toegezongen, de komende president van Amerika! Hoewel hij nog niets deed dan campagne voeren en toespraken houden, wordt hem al uitgebreid de mooiste eigenschappen toegemeten: zoals ‘een jonge zwarte koning die geen kroon nodig heeft’, ‘een man met het hart op de goede plaats’, ‘een dichter en een prediker, zonder ijdelheid en zonder kansel’, ‘symbool van hoop en verandering’, en zijn tweede naam, Hussein, ‘die verbindt werelden’ een naam met betekenis: ‘hij die met ons is’! En ook: ‘een zindering gaat over de aardbol’, en ‘de wereld ziet er na 4 November anders uit, terwijl het werk nog moet beginnen.’

Een beladen woord, in deze dagen; het heeft met zékerheid te maken, met vertrouwen! En dát valt niet mee, nu ook vandaag, voor de zoveelste maal de beurskoersen onderuit gaan, en er wereldwijd, tot zelfs in China, er teruggang in de economie wordt geconstateerd, en er in Amerika serieus gesproken wordt over een nabije recessie!

Geloven kan niet zonder beloven; op een gegeven moment ga je geloven in iets wat een ander belooft, waar of niet? Als een IJslandse bank belooft dat ze goed voor je euro’s zal zorgen, én daar een royale rente voor over heeft, én de Nederlandse bank haar vertrouwen daarin uitspreekt, én iedereen het doet, dan groeit je vertrouwen in die bank met het uur, en op een zeker moment waag je de stap, in geloof op een goeie afloop!

Vorig weekend werd er voor het eerst in ons land een Erfenisbeurs gehouden; Vrijdag voor de professionals en zaterdag voor het brede publiek. Wellicht heb je intussen je buik wel vol van beursberichten, maar dit vond ik toch wel interessant!

Het doel ervan is om hulp en voorlichting te bieden aan [toekomstige] erflaters en erfgenamen die verwikkeld geraakt zijn, of kunnen raken, in eindeloos getouwtrek en onverkwikkelijke familieruzies over een nalatenschap of een onderdeel daarvan.

De sores om dit onderwerp is de afgelopen jaren enorm toegenomen; door scheiding en weer verder met een nieuwe partner, vaak met ook al kinderen, worden de families steeds groter, en ontstaan er veel stiefrelaties! Als een en ander dan niet goed bij testament geregeld is, of wordt, dan ontstaan er vaak heel vervelende situaties, die de familieband eerder ruïneren dan verstevigen! Voor altijd of voor jaren ontstaat er soms een vijandschap die families in partijen of als enkelingen uiteendrijft, en dat vaak, zeker onder de bloedverwanten, veel verdriet veroorzaakt!

Op het moment dat ik dit schrijf zijn alle aandelenbeurzen in de wereld in mineur geëindigd, en zijn de Europese ministers van financiën op hoog niveau bijeen, om de precaire financiële toestand en de daarbij behorende problemen te bespreken. Een deskundige sprak zojuist op tv van een recessie zoals sinds 1929 niet meer is voorgekomen!

Zoals ik al eerder schreef lijkt het inderdaad op een virus dat zich razendsnel heeft verspreid, en dat nu op ongekende wijze het vertrouwen aantast van tallozen, die op een of andere manier, direct of indirect, hier mee te maken hebben, of krijgen! Wie of wat kan nog helpen om dit tij te keren? Wie brengt er nog verlossing in deze ernstige situatie, nu de ‘gebakken lucht’ in allerlei vormen zichtbaar wordt? Een soort tovenaar zou het moeten zijn, zo suggereerde de deskundige, die alles stil zet en het dan opnieuw laat starten!

Was het al een rommeltje op deze aarde, in deze dagen is het alleen nog maar toegenomen, en is er grote verwarring ontstaan in de financiële wereld! Het lijkt een soort virus dat zich in een razend tempo verspreidt over de wereld. Poetin, de premier van Rusland sprak ook van een virus dat vanuit de VS overgewaaid is naar Europa. Virussen ontstaan vaak door onachtzaam handelen en slordig met materie omgaan. En in deze context klopt dat ook wel weer; het gemakzuchtig handelen van de financiële instellingen in de VS, belust op alleen maar geld verdienen, heeft dit virus min of meer ‘gekweekt’, het is gaan groeien en heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een kwaadaardige bacil die zich nu vastgezet heeft in vele grote banken en andere concerns, overal ter wereld! De aandelenbeurzen lieten vandaag beelden zien van sterk dalende koersen, die niet meer waren gezien na de beurscrash van 1987 en de terroristische aanval op New York in 2001! Dramatisch; Amerika, eens een supermacht, balanceert nu op de rand van het ravijn, zeker nu het Huis van Afgevaardigden niet eens overeenstemming bereikte over een plan dat redding moest brengen! En dat alles gebeurt terwijl de verkiezing voor een nieuwe president voor de deur staat! Is het niet bizar?

Het woord komt van het Griekse ‘skulein’, wat verhullen betekent, of bedekken.

Een mens heeft er op bepaalde momenten behoefte aan; om weg te kruipen, bescherming te zoeken, om je af te zonderen, om even alleen te zijn, en tot jezelf te komen. Herken je dat?

Je kunt natuurlijk ook gewoon schuilen onder een boom, als een fikse regenbui je belaagt! Maar daarnaast zijn er in het leven alle mogelijke situaties denkbaar, waarin wij behoefte hebben aan ‘bescherming’. Vaak vindt men zichzelf te flink om dat toe te geven, maar er is veel behoefte aan, zeker ook in deze tijd van onzekerheid en dreiging op allerlei terrein.

Het begint al vroeg: een baby die net het moederlichaam heeft verlaten, schreeuwt het vaak al uit, omdat ze het veilige plekje mist, waar ze zich beschermd voelde. Het vervolg kent iedereen; een kind vlucht van de straat of uit school in de armen, of ‘het schort’ van z’n moeder, om te ontkomen aan de dreiging die het achtervolgt! En in de wereld dichtbij zien we steeds meer ‘schuilplaatsen’ voor mensen, die gevlucht zijn voor ‘huiselijk geweld’! En op tv worden wij geconfronteerd met talloze kampen voor vluchtelingen en ontheemden, die willen schuilen voor oorlogsgeweld, etnische zuiveringen of de wrede uitoefening van macht door dictators! En daarnaast horen we van de velen die tijdelijk geëvacueerd worden, vanwege overkomende orkanen en cyclonen, en dreigende overstromingen! Een schuiladres? Het grootste gedeelte van de wereldbevolking  heeft er behoefte aan! Of allemaal?

Nee, ik ga niet over het weer schrijven, hoewel ik het er wel bij zal betrekken. Maar luchtig is het wel bij ons, deze zomer; zeker als je hoopte te genieten van een zonnige vakantie in ons land, dan ben je wellicht behoorlijk teleurgesteld thuis gekomen! Heel jammer, maar we hadden wel weer even een heerlijk weekend!

Maar ik wil een andere richting uit; je kunt het leven luchtig opnemen, met al z’n ups en downs, maar je kunt ook een notoire klager of klaagster zijn. Je kunt je thuis hebben aan de Danklaan, maar ook aan de Jammerstraat of de Moppersteeg! Dat is een persoonlijke keuze! En ik heb het vermoeden dat veel mensen in deze tijd ‘verhuisd’ zijn uit de ‘lanen’, naar de ‘straten en stegen’. Hoewel wij in ons land én ons werelddeel, wat de zegeningen betreft, nog steeds op de eerste rij zitten!

Wát er ook gebeurt, zo lijkt het. Dat valt mij altijd weer op bij de nieuwslezer van het journaal; hij of zij kan zojuist nog zo’n vreselijk bericht aan ons verteld hebben, onbewogen geeft men daarna door dat Albert Heijn z’n prijzen  heeft verlaagd! Om maar een voorbeeld te noemen. De gebeurtenissen volgen elkaar op met een sneltreinvaart en met een variatie waar ik soms niet goed tegen kan. Soms hoor of zie of lees ik dingen waarna ik zou willen dat het eens even stil werd en alles stopte! Maar het gaat maar door, en het lijkt vaak of er geen verband in zit. Herken je dit ook op het toneelpodium van deze wereld, uniek in het immens grote universum?

Zelf  was ik, vanwege de verhuizing, drie weken zonder telefoon en internetverbinding, en dat was echt wel lastig. Een min of meer gedwongen vakantie, ook wat m’n columns betreft! Maar verder draaide alles gewoon dóór!

Je komt het op alle terreinen van het leven tegen. In de natuur bijvoorbeeld, als tegenhanger van het licht, of in de beeldspraak, om bepaalde situaties in het leven aan te duiden. Soms heeft het woord een verkoelende of blijde betekenis, maar soms drukt het ook een droevige, sombere situatie uit.

Helaas komen we in deze nog jonge zomer nogal wat schaduw te kort, omdat er zo weinig zon is, en niemand zal er ook naar op zoek zijn, dacht ik zojuist diepzinnig! Vandaag was het genieten voor heel veel mensen, nu die enorme licht- en warmtebron heerlijk uit z’n dak ging!

Maar toch, ’t is niet leuk, maar de schaduwen worden al weer wat langer, nu het 21 Juni geweest is, en we op weg zijn naar de herfst en de winter! Een beetje flauw misschien van mij, maar de modebladen ploffen ook alweer op de mat, vol van herfst- en winterkleding! Maar oké, we hebben nog even, en hopelijk komen er nog veel dagen, waarop we blij zijn met wat verkoelende schaduw!

Ooit last van gehad, of zit je momenteel in zo’n toestand? Want dat is het: ‘een toestand waarin het evenwicht van de bio-fysiologische functies in het lichaam is verstoord door te grote lichamelijke of geestelijke spanning en die bepaalde afweermechanismen in werking doet komen.’ Aldus het woordenboek. Een Engels woord dat vaak terecht maar ook onterecht gebruikt wordt! Maar in feite is het een storing, veroorzaakt door te grote spanning. Ik wil het daar niet uitgebreid over hebben,

maar een woord, afgeleid van dit onderwerp, trof me, en ik combineerde het met de ‘wereldtop’, een jaarlijkse driedaagse vergadering van de leiders van de acht rijkste industrielanden in de wereld, die deze keer wordt gehouden in het Japanse Toyako,

gelegen op een eiland, dat voor deze gelegenheid door 20.000 politieagenten werd afgesloten voor de buitenwereld! Wel mogen leiders uit de ‘mindere’ landen ook aanzitten, om aan te horen wat er nu weer allemaal aan hen beloofd gaat worden! Hoe men hen nu weer mee gaat laten delen in de rijkdommen van deze acht, inclusief Medvedev, de nieuwe president van Rusland, die in feite ook ‘gast’ is!

Ja, het is een titel die in dit jaargetijde veel opgeld doet, nu het vakantietijd is of wordt. Maar  het wordt ook als een uitdrukking gebruikt welke helemaal niet zo’n leuke betekenis hoeft te hebben! Neem bijvoorbeeld het voetbaltoernooi in Zwitserland, waar geknokt wordt om de Europese titel. Nederland leek het heel goed te gaan doen; het versloeg drie tegenstanders op rij, waarvan twee hoog stonden aangeschreven! Nederland kleurde steeds meer oranje, naar mate de overwinningen geboekt werden en de euforie, en daarmee de gekte, toenam! Tienduizenden trokken op naar Bazel om ter plekke mee te maken hoe de ‘oranjezonen’ in de halve finale zouden belanden! Het werd één groot feest, vooraf! Blijkbaar kunnen wij niet anders meer, we juichen en feesten al, voordat de [Russische] beer geschoten is! Hoe anders pakte het uit; het al bijna tot kampioen verklaarde elftal kreeg er flink van langs, en dat kwam hard aan! Hoe ver is het gekomen met ons, en met de afgod van deze eeuw, koning Voetbal?

Hij regeert over tientallen miljoenen, wereldwijd; hij legt zijn wil op, zelfs als je feitelijk zou moeten rouwen, samen met je vrouw, om je te vroeg geboren en gestorven baby! Is het niet bizar, dat we zó gek geworden zijn van een balspel?

Vanaf vandaag gaat een groot deel van Nederland met vakantie; voor twee weken sluiten de scholen voor de voorjaarsvakantie. In deze weken worden alle feest- en gedenkdagen opgevangen, zodat ook de ouders rust kunnen nemen zonder al teveel vrije dagen op te offeren. Mooi geregeld, en ook een prachtige tijd om vakantie te houden, temidden van een ontluikende lente!

We zijn alweer aan de laatste dagen van April toe, en de feest- en gedenkdagen komen in zicht. Koninginnedag, Hemelvaartdag, Bevrijdingsdag en Pinksteren; gecombineerd met het voorjaar en de lente is het een ideale tijd voor vakantie, zeker ook wat de scholen betreft. En dat gaat dan ook gebeuren, twee weken lang zelfs! Wat de titel van deze column met deze dagen te maken heeft, dat moet nog blijken.
Direct in ieder geval wél met onze bevrijdingsdag die we alweer voor de 63ste keer gaan vieren! De vijand capituleerde en wij kregen onze vrijheid terug, iets kostbaars, dat voor het merendeel van ons volk, dat nog geen 65 jaar is, doodgewoon lijkt!

In het voorbije weekend en vandaag heb ik de kranten en het journaal nauwlettend doorgenomen en bekeken, op zoek naar goed nieuws, maar het was zoeken geblazen!

Oké, er waren 775 Russen gered van een ijsschots die was losgeraakt, terwijl ze aan het vissen waren! En de voetbalwedstrijden worden de komende vijf jaar weer vertoond door de NOS!

Op een bepaald moment kan dat soms héél belangrijk zijn; het kan zelfs met leven en dood te maken hebben. Ik moet denken aan de bevolking van Kenia, waar in deze dagen de ene stam de andere verjaagt, of zelfs probeert ze uit te moorden! Het ging ‘alleen maar’ om de stembusuitslag van eind December, vorig jaar. Odinga, de oppositieleider beschuldigt Kibaki, de president van Kenia, van fraude bij de verkiezingen. Na de uitslag maken de aanhangers van hen een chaos in het voor het oog eens zo democratische Afrikaanse land; aan de oppervlakte leek alles zo goed, maar nu verjagen, beroven en vermoorden de buren, de buren!

Er zijn zoveel voorbeelden te noemen; waar stond je wieg, wie zijn of waren je ouders, hoe was je opvoeding, hoe waren je studiemogelijkheden, en hoe zat of zit het financieel?

Hoewel ik nog geen titel heb voor deze column, ga ik toch alvast maar schrijven. ‘Gebakken lucht’, dacht ik eerst, maar dat is toch wat te eenzijdig.

Maar dat de laatste weken weer eens op een heel duidelijke manier lieten zien dat we daar ‘op grote voet’ behoorlijk mee bezig zijn, dat zal iedereen wel weer duidelijk zijn! Uit angst voor een recessie in de VS, vanwege het hypotheekdebacle, sloeg de paniek op de wereldbeurzen toe, wat resulteerde in enorme koersverliezen! En de kou is nog lang niet uit de lucht, en de waarschuwingen zijn er dan ook naar! Ook in ons land spraken de ‘deskundigen’; de president van de Nederlandse Bank, die net daarvoor nog aan alle landgenoten op tv de ‘goudvoorraad’ van Nederland had laten zien, waarschuwde ernstig, evenals de voorman van de VVD, Rutte.

Maar onze president, en z’n ‘linkerhand’, minister Bos, deden er nogal luchtig over en spraken hun vertrouwen uit in onze ‘stévige’ financiële positie, én de reserves! ‘Wij kunnen wel tegen een stootje,’ wilden ze eigenlijk zeggen.

Het woord komt van het Latijnse ‘neutralis’, wat ‘onzijdigheid’aangeeft, geen partij kiezend!

Vorige week werd er aan de Rijksuniversiteit in Groningen een congres gehouden. Er werd gediscussieerd over het thema: ‘Neutrale staat: kreet of credo?’ Een benaming zonder inhoud, dus, of een innige overtuiging?

In deze tijd roept dit nogal wat misverstanden op. Neutraal; het heeft voor ons land vandaag een heel andere inhoud dan zeventig jaar geleden. Toen beriep men zich, met nog andere landen, op de neutraliteit, ‘een begrip dat verwijst naar een positie en een politiek van afzijdigheid van een staat, in tijd van oorlog.’ [WP] Maar het hielp niets; tijdens de beide wereldoorlogen werden de rechten van de neutrale landen met voeten getreden! Nadien hecht men geen waarde meer aan deze vorm van bescherming van land en volk.

Een week geleden stond de kerstboom er nog, waren er oliebollen en appelflappen, maar inmiddels is het gewóón Maandag geworden, de eerste van 2008! Vandaag is iedereen weer aan het werk gegaan, en de scholen zijn weer begonnen met onderwijzen. En zo hoort het ook, het normale leven moet weer opgepakt worden, het werk wacht, en studeren moet, als je wat wilt bereiken!

Hebt u ook weer een geestdriftige start gemaakt, aan het begin van dit nieuwe jaar? En jij, zie je het komende jaar met enthousiasme tegemoet? Of ben je begonnen omdat het moet, maar zeker niet met blakende ijver?