Het grote zonde
van de verlaten popcultuur

door Peter Slagt (met toevoegingen van Nico Knibbe en Miranda van Holland)


1. HET GROTE ZONDE

Huidige situatie
Al zeven jaar lang ben ik juryvoorzitter van de Grote Prijs Van Leusden, één van de vele 'prijzen/talentenjachten' voor bands en artiesten. In bijna iedere plaats in Nederland vinden dit soort wedstrijden plaats. Voor bands is het bijzonder eenvoudig om in te schijven en mee te doen.
De afgelopen jaren zag en beoordeelde ik 7 X 12 bands. Bij deze 84 bands zat slechts één band bestaande uit christenen. Dit idee maakte me erg verdrietig, zeker als ik weet hoeveel jonge christenen er met muziek bezig zijn. Dat zijn er veel! Het deed me nadenken wat eigenlijk de rol is van de christelijke kunstenaar, in dit geval de muzikant annex songwriter en hoe de huidige situatie is binnen de Nederlandse popcultuur voor ons als christenen. Die is niet best. De cafés, kroegen, jongerencentra, culturele centra, popclubs maar ook popbladen en fanzines als OOR, Aardschok, Obscene, Basic Groove, etcetera blijven vrijwel verstoken van christelijke artiesten. Wij christenen hebben onze invloed op de hedendaagse popcultuur vrijwillig ingeleverd. We hebben tegen de duivel gezegd: "Hier is het Nederlandse clubcircuit. Neem jij het maar. Wij doen er toch niks mee." Vervolgens hebben we ons terug getrokken in onze eigen veilige kastelen binnen ons eigen christelijke wereldje.

Het doel van het podium
Hoe kan het dat popclubs- en bladen verstoken blijven van christen/ artiesten en hun muziek? De reden is eenvoudiger dan het lijkt. Popzalen, café's en jongerencentra hebben podia met een speciaal doel. Dat doel is 'kunstbeoefening' en hiermee wordt vrijwel altijd het 'spelen van muziek' bedoeld, al doen de laatste tijd ook poëzie, cabaret en stand-up comedy hun intrede. Deze zalen (laten we ze voor 't gemak 'clubs' noemen) hebben dus ruimte voor bands en artiesten van voldoende niveau om 'hun kunst te beoefenen' voor publiek. Nogmaals: het doel hier is dus kunstbeoefening! Deze podia zijn er dus niet ter verkondiging of voor het maken van propaganda. Deze podia zijn er voor het maken en ten gehore brengen van kunst, in ons geval muziek. Bands en artiesten die zich als doel hebben gesteld om te evangeliseren, kunnen en willen om die reden dus geen gebruik maken van die podia in de clubs. Veel bands trekken zich daarom terug in het christelijke muziekcircuit met z'n eigen zalen, koffiebars, jongerenorganisaties en voornamelijk christelijke bezoekers.

De aard' is van God en al wat daarin is?
Wat overblijft is een leemte in de clubs, die gevuld wordt door niet christelijke muzikanten en artiesten. Zij nemen de ruimte om hun kunst te beoefenen. Zij nemen de ruimte om hun liedjes, waarin zij de wereld beschrijven en hoe zij 'm zien, te kunnen spelen. En wij christenen? Wij laten het toe! Wij zingen in onze kerken dat de aarde van God is en al wat daarin is. Maar terwijl we het zingen, laten we de Nederlandse popcultuur links liggen. Braak terrein. Dood en doodzonde. Zeer, zeer jammer...een gemiste kans, want we lopen onze opdracht mis! En wanneer gaan we die opdracht weer vervullen? We zeggen in de wereld te staan, maar niet van de wereld te zijn. Hoe is het dan in hemelsnaam mogelijk dat we ervoor kiezen om die wereld te verlaten en ons in onze eigen ivoren torens terug te trekken? Is dat God's opdracht? Is dat Zijn bedoeling met kunst en muziek? Waar zijn God's arbeiders gebleven? Waar zijn de mensen met visie voor de Nederlandse popcultuur? Waar zijn de profeten gebleven? Mensen, wordt wakker voor het te laat is! En het is nog niet te laat, maar de tijd is kort.

Voordat ik daarop verder ga in deel 4 "Wat Nu?", wil ik het hebben over het grote misverstand en de rol van de artiest en de rol van de kerk plus andere redenen waardoor christenen wegblijven uit het clubcircuit.


2. HET GROTE MISVERSTAND

Getuige zijn of evangeliseren?
Ik geloof heel zeker dat we allemaal, alle christenen, een getuige van Jezus Christus horen te zijn, waar we ook gaan. Je zou het een opdracht kunnen noemen, maar je doet dat vooral omdat je zoveel van God houdt. Jouw levensstijl is daar een afspiegeling van, hoe je met mensen omgaat, wat je tegen ze zegt. Die getuigenis, die 'afspiegeling' van Christus ben je overal waar je komt. Wat voor beroep je ook hebt, of je nou glazenwasser, boekhouder, organisator van concerten, of muzikant/kunstenaar bent...jij bent een getuige van wat je gelooft.
Het grote misverstand is dat de meeste christenen denken en vinden dat alle kunstenaars en muzikanten hun muzikale gave of talent behoren te benutten om te evangeliseren. Ze verwachten van de kunstenaar dat de liedjes die ze schrijven een kruiwagen zijn om het evangelie bekend te maken. Ze verwarren evangelisatie (verkondiging van het evangelie) met getuige zijn (afspiegeling van Christus zijn). Wat het gevolg is van deze keuze, heb ik al eerder beschreven in deel 1 "Het Grote Zonde".

De rol van de artiest
De persoon die artiest is, moet 'kunst' (art) kunnen maken en dat goed doen (zie "kwaliteit"). Dat is zijn of haar rol. Een liedjesmaker, een muzikant, een band...de taak is het creëren en vertolken van kunst: hun kijk op de wereld om hen heen, gereflecteerd op henzelf, eerlijk weergegeven in de vorm van een liedje, een instrumentaal stuk of iets anders, zonder zich iets van anderen te hoeven aantrekken in wat voor kunstvorm zich dat uit. Alleen wanneer een christen die artiest is díe absolute ruimte krijgt zoals in de vorige zin geschetst, kan hij of zij een rol van betekenis gaan spelen binnen de door christenen verlaten popcultuur.

De rol van de kerk
Medechristenen en kerkelijk leiders zijn vaak bepalend in hoe artiesten moeten zijn en hoe hun kunst/muziek eruit moet komen te zien, zeker op het inhoudelijke vlak. Ik heb diverse jonge artiesten gesproken die, omdat zij als artiest niet werden begrepen, enorme ladingen kritiek over zich heen kregen. Er worden muzikanten afgewezen en veroordeeld omdat hun teksten 'niet radiaal genoeg' worden bevonden, terwijl de intentie van de schrijvers alleen 'het maken van een eerlijk liedje' was. Er zijn muzikanten enorm verwond. Lieve medechristenen, laten we het idee loslaten dat we alle kunst/muziek moeten begrijpen. Dat is onmogelijk. Vaak kun je als kunstenaar/muzikant niks anders dan 'alleen maar het liedje spelen', terwijl je het niet kunt uitleggen. Dat is het mysterie van de kunst. En dat mag geaccepteerd worden. Ik snap ook niks van de bouw van huizen of bankieren, maar daarom is het niet verkeerd. Ik wil je oproepen om ruimte te geven aan de christenen die zich bezig houden met kunst/muziek, zonder restricties. Laat artiesten artiesten zijn. We hebben lang genoeg cultuurgebieden als kunst en muziek links laten liggen als christenen en onze eigen subcultuur gecreeërd, buiten de wereld. En nu is het genoeg!


3. ANDERE REDENEN

Kwaliteit
Nico Knibbe van NoButs wees me op het volgende punt: "Een andere belangijke reden is dat de kwaliteit van de christelijke muziek mijns inziens niet wordt gestimuleerd. Er is onvoldoende kritiek. Iedereen vind het prachtig wat je doet. De eerste jaren van Nobuts deden wij alleen seculiere podia. Toen we voor het eerst in een christelijke tent speelden kregen we opeens applaus en mochten we een toegift spelen. hardstikke leuk en het streelt je ego, maar als je dat teveel hebt, wordt je niet beter. Het niveau van veel christelijke bandjes is mijns inziens nog onvoldoende om de keiharde toets ter kritiek van de grote boze buitenwereld te doorstaan. En als je je daaraan niet blootstelt en je terugtrekt in je veilige wereldje wordt je nooit beter."

Angst voor de grote boze buitenwereld
Miranda van Holland wees me op een andere diepgewortelde reden waarom christenen uit de clubs wegblijven: angst. Angst voor een wereld die zij niet kennen. Angst door verhalen over drank, drugs en de over mensen die het gebruiken. Angst voor het onbekende. Angst voor beïnvloeding. Net het echte leven, he? En ik begrijp het best. Toen wij met Non-U-Agency voor het eerst een Amsterdamse club binnenliepen, vonden we dat ook best eng. Je trekt een wereld in, waar je niets van weet, buiten de indianenverhalen om. Maar juist die onwetendheid maakt je zo bang. Meer kennis van zaken zou veel angst kunnen wegnemen. Het clubcircuit is net een grote kopie van het leven op school en op het werk. Wanneer iemand jou in de fietsenkelder van de school een blowtje aanbiedt, kun je kiezen mee te doen óf niet. In de boekwinkel, waar je de EO Visie koopt, kun je ook kiezen porno of occulte lectuur aan te schaffen...óf niet. Die keuzes maak je overal, jong en oud, thuis, op straat, in de stad én in de clubs! En vergeet God niet, mensen! Hoe zit het met ons vertrouwen in de Allerhoogste? Is Hij soms niet bij ons? Blijft Hij bij de deur van 't café achter en laat ons alleen? God, onze sterke almachtige Vriend gaat met ons mee waar we ook gaan! Hij is bij je als jij je leven aan Hem hebt toevertrouwd! Vertrouw daar op! Wees niet bang!


4. WAT NU?

Teruggaan!
Het gaat erom dat we als christenen weer ons gezicht laten zien op plekken die we uit handen hebben gegeven. Het gaat erom dat de christenen die artiest zijn weer hun plek kunnen innemen op de poppodia van Nederland. Laten we onze zonde belijden dat we ons bewust hebben teruggetrokken uit dat deel van de wereld waar God ook thuishoort. Laten we als christenen onze invloed weer laten gelden in de clubs, in de café's, in de jongerencentra en in de popbladen, door onbelemmerd goede kunst, goede muziek te maken. Laten we als die aarde inderdaad van God is, dan werk maken van de popcultuur. Begin desnoods klein. In je eigen omgeving. Wat vooral nodig is, is dat muzikanten gewoon liedjes gaan maken en dat de kerk deze mensen steunt, zonder voorwaarden. Dat is een begin.

Moeilijk?
Alle begin is moeilijk. Maar elke stap is er één. Elke band kan inschrijven voor een regionale prijs en het jongerencentrum in de buurt kan een eerste stap zijn.  NoButs deed in de jaren'90 aan elke wedstrijd mee! En dat heeft ze sterk gemaakt. Deze band en ook een band als Beam laten hun neus met regelmaat in het clubcircuit zien. Het platenlabel Sally Forth Records presenteert al haar (christelijke) artiesten en bands naar het popcircuit en wordt door veel niet-christelijke mensen al gezien als vernieuwend alternatief label. Het resultaat is een grote licence-deal voor Rollercoaster 23 (één van hun bands) en optredens in gerenommeerde clubs. Op deze manier zijn christenen heel bepalend voor een deel van de popcultuur. Een klein deel van de platenmarkt is teruggewonnen. Daarnaast ben ik zelf met Non-U-Agency al sinds 1992 bezig om diverse bands en artiesten (o.a. Mr Bennett, Tess Wiley, No Buts, Salt e.a.) in de clubs te laten spelen. Nico Knibbe van NoButs had nog een suggestie: "Ik denk dat je ook mag wijzen naar de christelijke zalen zelf. Waarom stappen ze zelf niet de locale kroeg in, praten de kroegbaas om met de mededeling dat ze een te gekke band hebben, plakken het dorp vol met posters en zorgen voor een volle tent. De kroegbaas blij, want hij heeft omzet gemaakt, dus die wil nog wel eens zoiets." Wat een extra mogelijkheden voor ons als christenen!

Nog zoveel te doen
Maar tot nu toe is alles een druppel op de gloeiende plaat. Er zijn nog zoveel mogelijkheden. Zoveel podia om op te treden. Zo ontzettend veel zalen waar we ons gezicht niet meer hebben laten zien. Pikken we dat? Pikken we dat van onszelf, als we werkelijk van Christus houden? Laten we de krachten bundelen en samen deze woorden omzetten in daden. Er is genoeg tijd verspild. Ik geloof dat ook de hele popscene inclusief zalen en popbladen God toebehoort. De keus is aan ons: in onze ivoren torens blijven zitten of teruggaan en optreden.
        
     Peter Slagt,
     Nijkerk voorjaar 2000



Mede ondertekend door:
Bram Rebergen (organisator Flevo Totaal Festival/Youth For Christ), Floor Koomen (EO radio presentator en programmamaker -X-Alt), Manja Visser (producer EO's X-Alt Radio 3FM), Hans Sigmund (zanger/bassist Beam), Nico Knibbe (zanger/gitarist No Buts), Jos Honig (direkteur Sally Forth Records), Minco Eggersman (drummer Rollercoaster 23 & Kryptonite Garden/direkteur Sally Forth Records), Arjan Nihot (Organisator Brainwave/LowRoof Records), Tony Stippelmans (Embryo Arts België), Liseth Horsten (Salt/Mean-It Streetwear), Frank Verhoeven (CUP Brabant), Arjen van Wijk (zanger Subatlantic Starfish/boeker Sally Forth Records), Gerrit Spanninga (Pop And More Groningen), Henk Nennie (Stichting Millennium Concerts), Miranda van Holland (host Garage/La Luna Flevo Totaal Festival), Daniel Thomassen (gitarist Kryptonite Garden).



Commentaren op het essay:

"Omdat de praktijk vaak veel weerbarstiger blijkt te zijn dan de theorie hebik me t.a.v. van de stellingen in onderstaande essay altijd wat sceptisch opgesteld. Zo van: "Christen zijn in het het seculiere circuit en dan ook nog het geluid van het koninkrijk van God laten klinken is praktische onmogelijk. Al was het alleen maar omdat de artiest als het puntje bij paaltje komt de makkelijkste weg kiest en zwijgt. Of de christenartiest kan de verleidingen van het circuit en succes niet baas en verzwakt in toewijding en geloof".
Na enkele malen optredens van christenartiesten in het seculiere circuit bezocht te hebben en een interview met D.E. Edwards van 16 Horsepower te hebben gemaakt moet ik op bovenstaande scepsis terugkomen.
Het ristelende geluid van het doorbrekende koninkrijk van God klinkt wel degelijk in de snoeiharde gitaren, plokkende banjo's en tedere vocals door.
Ik herzie mijn mening. Wij, de gemeente, moeten deze mensen juist in ons hart sluiten en hen ondersteunen. De taal van de muziek die ze "spreken" wordt verstaan door hen die dat willen, de woorden die ze spreken worden
ontvangen door hen die daarvoor open zijn.
De gemeente zou zich moeten inspannen een thuis en inspiratie voor deze artiesten te zijn."
Floor Koomen (Programmamaker/presentator EO)


"De huidige christelijke visie over wat muziek is en welke rol zij zou moeten spelen is mede door de 'gospel rock geschiedenis' en de ontstane CCM industrie verwrongen. Mijns inziens is die christelijke visie ook steeds verder komen te staan van de Bijbelse visie op muziek. Wij hebben met Beam en als individuele muzikanten altijd geprobeerd ons te mengen in de normale popcultuur. Het spelen in clubs zie ik in die zin ook als de normaalste zaak 'van de wereld' . Juist omdat hier onze roeping als discipel van Jezus en onze roeping als kunstenaar een belangrijk deel van hun bestemming vinden.
Wel wil ik opmerken dat christelijke artiesten en musici die actief zijn in de popcultuur moeten oppassen de kerk te verwaarlozen. Ook in de kerk blijven mensen nodig die hun broeders en zusters dienen met eerlijke en oprechte kunst tot eer van de Allerhoogste en tot opbouw van het Koninkrijk."
Hans Sigmond (zanger/bassist Beam)

"Het moment dat kunst niet begrepen hoeft te worden is heel waardevol.
We begrijpen het leven ook niet helemaal (ook al zijn er mensen die overal bij zeggen: Jezus is het Antwoord, zich dan blijkbaar  niet afvragend wat dat antwoord betekent en hoe het relevant zal zijn in hun dagelijks leven) en dat moet worden gereflecteerd in de uiting van de kunstenaar. Ook is het waardevol om in contact te komen met dingen die je niet begrijpt omdat je dan wordt getraind je standpunt te onderzoeken en te bepalen; zelfs onder woorden te brengen. Het is heel goed dat je de Christelijke scène motiveert: Dát (Christelijke kunstenaars) is de bron die we kunnen aanboren! Ik heb ook het idee dat wanneer we als Christenen niet zo achter slot en grendel leven ons wereldbeeld, ons spraakgebruik, onze houding en zelfs ons Godsbeeld een stuk realistischer wordt. Ik heb zelf bijvoorbeeld veel geleerd van de tegenstand die ik van mijn klasgenoten kreeg op mijn levensvisie. Daardoor heb ik met dezelfde vragen geworsteld als zij en ben ik net zo bewust Christen al iemand die zich bekeert zonder Christelijk te zijn opgevoed."
Daniel Thomassen (Gitarist Kryptonite Garden)




Correspondentieadres:
Peter Slagt/Non-U-Agency
Kamille 30
3863 DV Nijkerk
tel/fax: 033-2457949
[email protected]